Ontcijfer de geschiedenis
Een reis door de tijd
Ben jij klaar voor een reis door de geschiedenis van bloedkanker en de medische ontdekkingen die ons helpen deze ziekte te bestrijden?

Prehistorie
Bloedkanker bestond al
Wist je dat een 7000 jaar oud skelet van een vrouw al tekenen van leukemie laat zien? In de prehistorie bestond al bloedkanker!1

1695 - 1743
Nederlandse onderzoekers van bloed
Nederlander Antoni van Leeuwenhoek maakte de allereerste tekening van rode bloedcellen, die hij onder zijn microscoop bekeek.2 Thomas Schwencke, ook een Nederlander, schreef het eerste boek over bloedziekten. Zo werd hij de eerste Nederlandse bloedexpert!3

1830-1850
Begrijpen wat bloedkanker is
In deze tijd werden de eerste beschrijvingen van verschillende soorten bloedkanker gemaakt: lymfoom door Hodgkin (1832)4, myeloom door Samuel Solly (1844)5 en leukemie door Rudolf Virchow (jaren 1840).6

1895-1899
Röntgenstralen en radioactieve deeltjes
Wilhelm Röntgen maakte de eerste röntgenfoto. Hierdoor konden we voor het eerst in het lichaam kijken zonder operatie.
Lees meer
1895-1899
Wilhelm Röntgen maakte de eerste röntgenfoto.
Wilhelm Röntgen maakte de eerste röntgenfoto. Hierdoor konden we voor het eerst in het lichaam kijken zonder operatie. Vlak daarna ontdekten Marie en Pierre Curie radioactieve elementen. Dit leidde tot radiotherapie, waarmee kankercellen vernietigd kunnen worden.7

1914
Van gevaarlijk wapen naar redder in nood
Mosterdgas, een vreselijk wapen uit de Eerste Wereldoorlog, leidde tot de ontdekking van chemotherapie.8
Lees meer
1914
Van Gevaarlijk Gas naar Redder in Nood
Mosterdgas, een vreselijk wapen uit de Eerste Wereldoorlog, leidde tot de ontdekking van chemotherapie.8 Wetenschappers ontdekten dat het gas snel delende cellen doodde, dus ook kankercellen. Dit was het begin van veel behandelingen die nu gebruikt worden bij kanker.

1956
Eerste beenmergtransplantatie
In 1956 vond de allereerste beenmergtransplantatie plaats tussen een eeneiige tweeling.9 Wetenschappers ontdekten dat gezond beenmerg van het ene kind de ander kon helpen genezen van leukemie. Deze doorbraak heeft sindsdien vele levens gered.

1997- 2001
Start van doelgerichte therapie
Radiotherapie en chemotherapie hielpen veel tegen kanker, maar beschadigen ook gezonde cellen. De grote doorbraak kwam met doelgerichte therapie: medicijnen die alleen de kankercellen raken. Slim, effectief en minder zwaar voor patiënten.10

2003 - 2012
Ontdekkingen in genetische biologie
Vernieuwend onderzoek, zoals het Human Genome Project en CRISPR-Cas, stellen ons in staat DNA in kaart te brengen en zelfs cellen aan te passen.

2024
De wetenschap staat niet stil
Elke dag bouwen we verder op de doorbraken uit het verleden, én komen er nieuwe inzichten bij. Hierdoor worden steeds slimmere behandelingen op maat mogelijk. Zo zijn we bloedkanker steeds meer een stap voor!
Lees meer
2024
De wetenschap staat niet stil
Elke dag bouwen we verder op de doorbraken uit het verleden, én komen er nieuwe inzichten bij. Hierdoor worden steeds slimmere behandelingen op maat mogelijk. Zo zijn we bloedkanker steeds meer een stap voor!
CAR-T celtherapie
Een voorbeeld van een slimme gepersonaliseerde behandeling is CAR-T celtherapie. Hierbij worden immuun cellen, ook wel T-cellen genoemd, uit het bloed van de patiënt gehaald en aangepast zodat ze kankercellen beter kunnen opsporen en vernietigen. Met andere woorden, deze therapie maakt gebruik van de kracht van het eigen immuunsysteem van de patiënt om de bloedkanker aan te vallen en te doden.13 Hoe cool is dat? Leer meer over CAR-T in deze explainer video.
Click to edit...
-
Onderzoek het heden
Tegenwoordig weten we dat er ongeveer 140 soorten bloedkanker zijn. Deze worden vaak onderverdeeld in drie types. Ontdek hier wat er bij de verschillende types misgaat in je lichaam.
Bloedkanker omvat verschillende soorten kanker die het bloedstelsel en lymfestelsel beschadigen. Bloedvaten en lymfevaten zijn de snelwegen van je lichaam. Ze vervoeren bloedcellen. Rode bloedcellen vervoeren zuurstof. Witte bloedcellen beschermen je tegen ziektes. Bloedcellen leven niet eeuwig. Je lichaam breekt de cellen af en maakt vervolgens weer nieuwe cellen. Deze nieuwe bloedcellen worden gemaakt in het binnenste van je botten, ook wel je beenmerg genoemd. Daarna komen ze in de bloedvaten of lymfevaten om daar hun belangrijke werk te doen.14, 15
Bloedkanker wordt vaak onderverdeeld in drie types
Leukemie
Leukemie ontstaat wanneer het beenmerg te veel witte bloedcellen maakt.
Deze cellen hebben een afwijkende vorm en functie in vergelijking met gezonde witte bloedcellen. Ze groeien sneller en overleven beter. Zo nemen ze ruimte in van gezonde bloedcellen in de bloedbaan. Hierdoor wordt de gezonde werking van het lichaam verstoord.16
Lees meer
Gezond
Leukemie
Tekst
Leukemie
Leukemie ontstaat wanneer het beenmerg te veel witte bloedcellen maakt.
Deze cellen hebben een afwijkende vorm en functie in vergelijking met gezonde witte bloedcellen. Ze groeien sneller en overleven beter. Zo nemen ze ruimte in van gezonde bloedcellen in de bloedbaan. Hierdoor wordt de gezonde werking van het lichaam verstoord.16
Chronische Leukemie
Deze cellen hebben een afwijkende vorm en functie in vergelijking met gezonde witte bloedcellen. Ze groeien sneller en overleven beter. Zo nemen ze ruimte in van gezonde bloedcellen in de bloedbaan. Hierdoor wordt de gezonde werking van het lichaam verstoord.16
Acute Leukemie
Acute leukemie ontstaat snel en moet daarom zo snel mogelijk worden behandeld. Acute lymfatische leukemie (ALL) komt vaker voor bij kinderen, terwijl acute myeloïde leukemie (AML) vaker voorkomt bij volwassenen.16
Gezond

Leukemie

Rode bloedcel

Witte bloedcel

Gezond

Niet gezond
Bloedplaatje

Lymfoom
Lymfoom is een type kanker dat ontstaat in het lymfestelsel.
De witte bloedcellen in je lymfevaten helpen bij het opruimen van schadelijke stoffen. Zo beschermen ze je tegen ziektes. Bij lymfoom veranderen de genen in de witte bloedcellen. Hierdoor gaan de cellen zich te snel vermenigvuldigen en werken ze niet goed meer.17, 18
Lees meer
Gezond
Lymfoom
Tekst
Lymfoom
Lymfoom is een type kanker dat ontstaat in het lymfestelsel.
De witte bloedcellen in je lymfevaten helpen bij het opruimen van schadelijke stoffen. Zo beschermen ze je tegen ziektes. Bij lymfoom veranderen de genen in de witte bloedcellen. Hierdoor gaan de cellen zich te snel vermenigvuldigen en werken ze niet goed meer.17, 18
Er bestaan veel verschillende soorten lymfoom, waardoor de ziekte op diverse manieren kan verlopen. Lymfomen worden onderverdeeld in twee hoofdgroepen: Hodgkin-lymfoom (HL) en non-Hodgkin-lymfoom (NHL).
Hodgkin-lymfoom (HL)
Hodgkin-lymfoom ontstaat uit de zogenaamde Reed-Sternberg-cel. Dit is een grote, abnormale witte bloedcel. Onder de microscoop lijkt deze een beetje op de kop van een uil! Hodgkin-lymfoom komt vaker voor bij jongvolwassenen en kan meestal goed worden behandeld.17
Non-Hodgkin-lymfoom (NHL)
Alle andere lymfomen (zo'n 50 soorten!) worden non-Hodgkin-lymfoom genoemd. Deze vormen van lymfoom bevatten geen Reed-Sternberg-cellen. NHL komt vaker voor bij oudere volwassenen en kan variëren van langzaam groeiende tot zeer agressieve vormen van kanker.18
Gezond

Lymfoom

Rode bloedcel

Witte bloedcel

Gezond

Niet gezond
Bloedplaatje

Multipel Myeloom
Multipel Myeloom, ook wel bekend als de Ziekte van Kahler, ontstaat in het beenmerg. Er is een overproductie van abnormale plasmacellen in het beenmerg.
Plasmacellen zijn een type witte bloedcellen die je lichaam beschermen tegen infecties en ziektes. Te veel van deze abnormale plasmacellen kan op meerdere plaatsen in het lichaam voor problemen zorgen, zoals pijn in de botten en vermoeidheid.19
Lees meer
Gezond
Leukemie
Tekst
Multipel Myeloom
Multipel Myeloom, ook wel bekend als de Ziekte van Kahler, ontstaat door te veel productie van abnormale plasmacellen in het beenmerg.
Plasmacellen zijn een type witte bloedcellen die je lichaam beschermen tegen infecties en ziektes. Te veel van deze abnormale plasmacellen kan op meerdere plaatsen in het lichaam voor problemen zorgen, zoals pijn in de botten en vermoeidheid.19
Soms maken deze plasmacellen eiwitten die verkeerd zijn gevouwen, waardoor ze aan elkaar vastplakken. Deze abnormale eiwitten komen in het bloed terecht en worden door het hele lichaam verspreid. Ze hopen zich op in verschillende organen, zoals het hart, de nieren en de lever, en kunnen veel schade aanrichten. Dit noemen we AL amyloïdose. Mensen met multipel myeloom hebben een hoger risico om AL amyloïdose te ontwikkelen.20
Gezond

Lymfoom

Rode bloedcel

Witte bloedcel

Gezond

Niet gezond
Witte bloedcel

Gezond

Multipel myeloom
Bloedplaatje

Antilichaam

Gezond

Niet gezond
Onthul de toekomst
Niemand kan de toekomst voorspellen. Maar wat wel kan is ons gezamenlijk richten op wat voor mensen met bloedkanker belangrijk is. Hoe ziet de toekomst eruit na het vaststellen van bloedkanker? En hoe ziet de behandeling van bloedkanker eruit?
Diagnose
Heden
We weten nu veel over bloedkanker.
Toch kan het lang duren om te ontdekken wat er mis is in het lichaam. Symptomen lijken vaak op andere ziektes of ouderdomsklachten. Artsen moeten veel testen doen om zeker te weten wat er aan de hand is. Dit kan voor mensen met bloedkanker en hun naasten een spannende en onzekere tijd zijn.
Toekomst
In de toekomst hopen we kanker een stap voor te zijn!
Door meer onderzoek en betere technologieën kunnen artsen sneller ontdekken wat er mis is. Dit betekent dat mensen met bloedkanker minder lang in onzekerheid zitten en eerder kunnen beginnen met de behandeling.
Onthul meer
Diagnose
Een nóg snellere diagnose
Herken de symptomen van multipel myeloom
Een simpele, maar belangrijke manier om multipel myeloom sneller op te sporen, is door mensen bekend te maken met de symptomen. Dit kan met de CRAB-criteria! Het herkennen van beginnende multipel myeloom kan lastig zijn, maar deze criteria helpen zowel artsen als mensen met bloedkanker om de symptomen te herkennen.21 CRAB staat voor vier symptomen van multipel myeloom:
- Calcium (kalk): een verhoogde hoeveelheid calcium in het bloed. Dit kan leiden tot dorst, veel plassen, constipatie en buikpijn.
- Renal (nieren): problemen met de nieren. Dit kan zich uiten in vermoeidheid, zwelling in de benen en minder urineproductie.
- Anemia (anemie): bloedarmoede. Dit kan ervoor zorgen dat je je vaak moe voelt, duizelig bent en een bleke huid hebt.
- Bone (bot): botaantasting. Dit kan pijn in de botten, zwakke botten en zelfs botbreuken veroorzaken.
Met de CRAB-criteria kan iedereen multipel myeloom sneller herkennen. Zo pikken we samen de signalen van deze ziekte sneller op, en kan de behandeling vroeg ingezet worden.
-
Behandeling
Heden
Nu is de uitkomst moeilijk te voorspellen
Er bestaan verschillende behandelingen zoals chemotherapie, radiotherapie en celtherapie. Deze behandelingen helpen veel mensen met bloedkanker beter te worden. Maar ze kunnen ook zwaar zijn en veel bijwerkingen hebben. De kans op beter worden is moeilijk te voorspellen. Dat hangt af van het type kanker, maar is ook per persoon anders.
Toekomst
In de toekomst kunnen we kanker nog vaker genezen
Door nieuwe, innovatieve behandelingen, zoals immuuntherapie, kunnen we kanker nog vaker genezen! Deze behandelingen werken niet alleen beter, maar zijn ook minder zwaar.
Onthul meer
Behandeling
Virussen als bondgenoten in de strijd tegen bloedkanker?
Je leest het goed! Virussen kunnen onze bondgenoten zijn in de strijd tegen bloedkanker. Zogeheten “lentivirussen” spelen een grote rol in CAR-T-celtherapie. Met CAR-T worden de T-cellen van mensen met bloedkanker genetisch aangepast om kankercellen aan te vallen en te vernietigen.13Leer hier meer over aan het begin van dit museum. Lentivirussen dienen als 'vervoersmiddel' om de genetische informatie in de T-cellen te krijgen. Ze helpen dus om immuuncellen te veranderen in krachtige wapens tegen bloedkanker. Cool, toch?
Wist je dat deze lentivirussen gemaakt worden op Nederlandse grond? Neem een kijkje in het lab van Johnson & Johnson in Sassenheim!
-
Zorg en ondersteuning
Heden
De huidige zorg voor patiënten is gelukkig al heel goed
Maar behandelingen zijn zwaar. Iedereen gaat hier anders mee om. Daarom is het belangrijk dat je zelf kunt aangeven wat je nodig hebt en dat hiernaar geluisterd wordt. Familie en vrienden kunnen waardevolle steun bieden, maar ook voor hen is deze periode meestal zwaar.
Toekomst
In de toekomst hebben mensen met bloedkanker nog meer zeggenschap over hun zorg en behandeling
Jouw wensen en behoeften staan centraal, en je feedback verbetert de zorg. Hoe beter je je voelt tijdens de behandeling, hoe makkelijker het is om je dagelijkse leven voort te zetten. Zo kan je blijven werken, sporten en leuke dingen doen met vrienden en familie.
Onthul meer
Zorg en ondersteuning
Jouw Gezondheid in Kaart!
Iedereen ervaart gezondheid anders. Daarom moet de zorg afgestemd zijn op wat je als individu nodig hebt. De Health Monitor helpt hierbij. Dit digitale hulpmiddel gebruikt een simpele vragenlijst om te begrijpen hoe mensen hun gezondheid ervaren en beleven. De antwoorden vormen samen een patiëntprofiel. Met dit profiel kunnen zorgverleners precies de zorg bieden die op dat moment het beste bij de patiënt past.
Leer meer over de Health Monitor in deze video!
-
Dank je wel
voor je bezoek!
Dit is het einde van het museum, maar natuurlijk niet van ons verhaal! We blijven ons elke dag inzetten om bloedkanker een stap voor te zijn.

Referentielijst
1 Senckenberg Research Institute and Natural History Museum. (2015, August 31). Oldest case of leukemia discovered: Prehistoric female skeleton shows signs of this cancer.
2 Koninklijke Nederlandse Vereniging voor Microbiologie. (n.d.) De microscoop van Antoni van Leeuwenhoek
3 Hillen, H. F. P. (2010). De eerste Nederlandse hematoloog: Thomas Schwencke (1694-1767). Nederlands Tijdschrift voor Hematologie, 7(1), 17-20. https://www.ariez.nl/wp-content/uploads/2018/08/17-20.pdf
4 UMCG. (n.d.). Hodgkin-lymfoom (lymfeklierkanker)
5 Ruiter, D., Boer, L., & Brabers, J. (2023). Multiple myeloom: (Multiple myeloma). In Over honderd ziekten (pp. 212–214). Radboud University Press. https://www.jstor.org/stable/jj.3355125.63?seq=2
6 Greelane. (2018). Rudolf Virchow: vader van de moderne pathologie. Rudolf Virchow: vader van de moderne pathologie (greelane.com)
7 Huisarts en Wetenschap. (2011). Radiotherapie.
8 Historiek. (2023). Chemotherapie: chemisch wapen tegen kanker.
9 NOS. (2012). Transplantatiepionier Thomas dood. Transplantatiepionier Thomas dood (nos.nl)
10 Kennislink. (2019). Langdurig leven met kanker. Met doelgerichte therapie kunnen kankerpatiënten langer leven, maar de mentale belasting is soms groot. - NEMO Kennislink
11Medicijnen voor morgen. (n.d.). De medische tijdlijn – 2003 Het menselijk genoom. Vereniging Innovatieve Geneesmiddelen | De medische tijdlijn (medicijnenvoormorgen.nl)
12 Biowetenschappen en maatschappij. (2021). Sleutelen aan de DNA-code met CRISPR-Cas Sleutelen aan de DNA-code met CRISPR-Cas - Biowetenschappen & Maatschappij (biomaatschappij.nl)
13 Hematon. (n.d.). CAR T-celtherapie
14 Integraal Kankercentrum Nederland. (n.d.). Hematologische kankersoorten
15 Sanquin (n.d.) Bloedcellen
16 Kanker.nl. (2022). Wat is leukemie?
17 Kanker.nl. (2024). Wat is Hodgkinlymfoom?
18 Kanker.nl. (2023). Wat is non-Hodgkinlymfoom?
19 Kanker.nl. (n.d.). Wat is multipel myeloom (ziekte van Kahler)?
20 Amyloidose.nl. (n.d.). AL Amyloidose (systemisch)
21 Integraal Kankercentrum Nederland. (2024). NKR cijfers - Multipel Myeloom
-